İlmin kaydedildiği kağıdın bizim kültürümüzdeki yeri apayrıdır. Memalik-i Osmaniye' yi ( Osmanlı ülkesi ) ziyaret eden Batılı seyyahların hatıralarında, " Osmanlı ülkesinde, üzerinde dini bir metin olsun veya olmasın yerde bir kağıt parçası göremezsiniz. Onu hemen mukaddes bir şeymiş gibi alıp bir duvar kovuğuna yerleştirirler " deyip, hayretlerini gizleyemediklerinin müşahade ederiz. Muallim Naci' nin, " Medrese Hatıraları' nda anlattığı " Boğazı geçerken kayığı alabora olan bir Osmanlı şairinin, denizde batarken bile, yanındaki şiir defterini sopasının ucunda suyun üstünde tutmaya çalışmasının " hikayesi oldukça dramatik ve göz kamaştırıcıdır.
Sahhaf, eski kitap alıp satan kimse manasına gelse de, bu ifade, sahhafın toplumun düşünce kültüründeki yerini belirtmekten oldukça uzaktır. Kitapçı ile sahhafın farkını anlamak için, bir kitapçıdan herhangi bir kitabı isteyiniz; o size sadece " var " veya " yok " diyecektir. Ama bir sahhafa uğrayıp mesela Vasıf Tarihi' ni sorsanız, onun en azından; " Efendim İstanbul baskısı mı? yoksa Bulak baskısını mı istiyorsunuz? ", diye soracak kültüre sahip olduğunu göreceksiniz. Osmanlı döneminin sahhafı, adeta bilgiye susamış, ilim aşıklarına yol gösteren bir bilge insan, bir pratisyen, bir bibliyograftır. Bu mütevazi ayaklı kütüphaneler, piyasadaki kitapların künyelerini, muhtevalarını, önemlerini, değerlerinin bilen araştırmacıların vazgeçilmez yardımcılarıdırlar. Sahhafın, müdavimlerinde bağımlılık yapan hafif küf kokulu dükkanı bir ilim mahfili, eser sahibi kişilerin, ilim ve sanat erbabının buluşup sohbet ettikleri yerdir. Kendisi de bu toplantıların gedikli izleyicisi olduğundan, üstadlara asistanlık yapmış, onların " Rahle - i tedris" inden geçmiştir. Dükkanına uğrayan genç ilim aşıklarına, dağlarcığındaki değerli bilgileri hiç bıkmadan aktaran, onları yetiştiren iyi bir eğiticidir. Bulunmayan kitapları, meraklılarının gönüllerini hoş edip mutlu kılmak için arayıp bulur. Heveslilerin gönlündeki kitap sevgisini canlı tutmak için ucuz kitap temin eder, hatta parası yetişmeyenlere de hiç düşünmeden kitabı bağışlar.
Yorumlar
Yorum Gönder