Matrakçı Nasuh, Kanuni dönemi matematikçi, coğrafyacı, tarihçi, hattat, ressam ve silahşörlerindendir. Hayatına ait ayrıntılı bilgi sahibi değiliz. Bosna' da doğduğu sanılıyor. Enderunda öğretim görmüş, II. Bayezid devri önemli hocalarından Sai' den ders almıştır. Bir aralık Mısır' a gitmiş, orada çeşitli mızrak oyunları ve yarışmalara katılmıştır. Matrak oyununun mucidi olduğu söylenir. Matrak eskrimi andıran bir oyundur. Şimşir ağacından lobut biçiminde yapılmış sopalarla oynanır. Amaç rakibin kafasına vurabilmektir. Bu vuruşlardan sıyrılabilmekte oyun kurallarında başarı sayılır, pek çok çeşidi vardır. Türlü silah ve mızrak oyunlarındaki hüneri onun bütün ülkede üstad olarak tanınmasına neden olmuştur. Kanuni' nin oğulları, şehzade Mustafa ve Mehmed için At Meydanında düzenlenen şenliklerde, silahşörlükte gösterdiği başarıdan dolayı Kanuni tarafından kendisine bir berat verilmiştir.
Nasuh, yazı hayatına Cemal el-Kütap ve Kemal el-Hüssab adını taşıyan ve 1517 yılında kaleme almış olduğu kitabıyla giriyor. Matematiği ilgilendiren ikinci eseri Umdetü'l-Hisab adını alır. Gerçekten bu, önceki kitabın bazı ekler yapılmak suretiyle elde edilmiş yeni bir düzenlenmesidir. İki bölümden oluşur. Birinci bölüm kuralları ve genel konuları ele alır. İkinci bölümde ise 50 kadar problemin çözümü verilmiştir. Problemlerden biri şöyledir: "Bir gemi iki yelken ile 16 mil hızla gidiyor. Arkasından bir diğer yelkenli gemi kalksa, şöyle ki, öndeki gemi 5 mil aldığında bu surede 9 mil alsa arkadaki öndekine ne zaman yetişir?" Problem bu biçimde sunulduktan sonra çözümü verilmektedir.
Matrakçı, zamanında bir hayli ün yapmıştır. Aşık Çelebi onun hesap biliminde parmakla gösterilecek bir düzeye ulaştığını söyler. Matrakçı' nın en önemli eserlerinden biri Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn adlı kitabıdır. Bu bir tarih kitabı olduğu kadar önemli bir coğrafya kitabıdır da. İstanbul, Tebriz, Bağdad ve oradan İstanbul' a gelişi sırasında çizmiş olduğu minyatürler bir harita niteliği taşımaktadır. Kentler, kasabalar, köyler, kaleler, harabeler, dağlar ve nehirler, köprüler, çöller, stepler, bağ ve bahçeler bunların hangi bölgelerde olduğu, birbirlerinden uzaklıkları bu resimlerle verilmiştir ki bunlar topografik haritalardan öğrenilmek istenen bilgilerdir. Ayrıca bu resimler bize o zaman ki Anadolu kentlerinin tiplerini, yol boyundaki önemli binaları ve çevrelerini gayet güzel bir biçimde göstermiştir. Böylece bitki ve hayvan türlerine ilişkin bilgi elde etmemizi de sağlamaktadır. Nasuh' un Menazil-namesi üzerinde araştırma yapan Taeschner, bu eserin mimari tarihi yönünden son derece önemli olduğunu ileri sürmüştür. Cami, imaret ve medreseler hayret verici bir doğrulukla resmedilmiş. Nasuh' un minyatürlerle süslü iki eseri daha vardır. Bu eserlerde İstanbul - Budapeşte arasındaki konaklar verildiği gibi Barbaros Hayrettin Paşa' nın Fransa' ya yardım etmek üzere Nis, Tulon ve Marsilya' ya gitmesi ile ilgili olarak hem bu kentleri, hem de Barbaros' un hizmetindeki Osmanlı donanmasının resimlerini çizmiştir.
Yorumlar
Yorum Gönder