Türk Mitolojik sisteminde genel bir işlevi yerine getiren Tanrı, Hun devrinden ve bu dönemin eski konar-göçer kavimlerinden Avarların, Göktürklerin, Hazarların, Uygurların baş mabutları ve ilahıdır.
Çok eski dönemlere kadar (MÖ-500) bilindiği tespit edilen Gök Tanrı, Asya Hunlarında da tek ve ulu varlığı temsil etmiştir. Bu inancın yüksek statüsü ve fonksiyonunu Göktürk Kağanlığı devrinden kalmış taş kitabelerde bulabiliyoruz.
Gök Tanrı' ya inananlar son döneme kadar onu semanın tek hakimi ve bütün ruhların mevcudiyet kaynağı olarak bilirler. Araştırmacılara göre Şamanist Altaylar, Tuvalılar, Hakaslar, Kaçinler, Beltirler ve Sayan-Altay dağlarında yaşayan diğer kavimler semayı sembolize eden Tanrı' ya aynı adla adlandırmışlardır.
Aslında gök tabakasının hiçbirinde oturmayan, bütün semayı kapsayan, zamandan, mekandan münezzeh ve bütün yaratılmışların kaynağı olan Tanrı, Şamanist Altaylı Türklere göre evreni oluşturan mutlak güç, aynı zamanda kozmik düzenin ayrı ayrı nesnelerinin koruyucusu olan töz/tösün ve bütün ışıklı ülgelerin atasıdır.
Gök Tanrı kültünün Tanrıcılık dini-mitolojik sisteminde bütün canlı ve cansız, görünen ve görünmeyen varlıkların tek yaratıcısı olduğu Altaylı Türkler tarafından açım bir şekilde ifade edilmiştir:
Gök Tanrı, Terim ve Kavramının Çeşitli Turani Kavimlerce İfade Ediliş Şekli:
Doğayı ve toplumsal yaşamı düzenleyen, insanoğlunun kaderini belirleyen Gök Tanrı, Çin kaynaklarında Tyen-li veya Çang-li " el çatmaz gökte oturan yaratıcı " şeklinde kaydedilmiştir.
Çin mitolojik sistemine Tyen veya Çang' ın Türkçeden girebileceği bazı tarihi ve dil verileriyle de tasdik edilmiştir. Hun ve Göktürk kağanlığı, Bulgar, Sabir, Hazar kağanlıkları döneminde, Türk lehçelerinde, Moğolcada ve ölü dillerde Gök Tanrı tek yaratıcı tek ilah olarak bilinmiştir.
Aşağıda bütün Türk ve Turan milletlerinde Gök Tanrı' ya sesleniş şekli tespit edilmiştir:
Tanrı ( Azerbeycan ve Türkiye Türklerinde )
Teniri ( Kazaklarda )
Tenre ( Başkurt Türklerinde )
Tenri ( Uygurlarda )
Tangri ( Özbeklerde )
Tengeri ( Altaylarda )
Tigir ( Hakaslarda )
Deer ( Tuvalılarda )
Tangara ( Yakudarda )
Tenir ( Karakalpaklarda )
Tura veya Tora ( Çuvaşlarda )
Teyri (Karaçay - Balkarlarda )
Tenir ( Kırgızlarda )
Tenger ( Moğollarda )
Tengeri ( Buryadarda )
Dingir ( Sümerlerde )
Çenli ( Hunlarda )
Yorumlar
Yorum Gönder